Việt Nam và Vương quốc Anh hợp tác nghiên cứu liều tối ưu điều trị bệnh lao
Chương trình Newton Việt Nam đã tài trợ một dự án hợp tác nghiên cứu về lao không đa kháng thuốc với mục đích tìm ra liều điều trị tối ưu.
Nhằm chia sẻ gánh nặng với hệ thống y tế Việt Nam, Khoa Y dược Đại học Quốc gia Hà Nội và Viện Y học Nhiệt đới Liverpool phối hợp thực hiện dự án này trong thời gian 30 tháng (từ năm 2016) tại Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Phổi Hà Nội, Bệnh viện 74 Trung ương, Khoa Y Dược Đại học Quốc gia Hà Nội và Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương.
Bệnh lao vẫn còn là một gánh nặng y tế cộng đồng với 6,3 triệu ca mắc mới và 1,7 triệu ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2016 (nguồn: Tổ chức Y tế thế giới). Việt Nam đứng thứ 15 trong số 30 quốc gia chịu gánh nặng về bệnh lao, trong đó cứ 100.000 người Việt Nam thì có 133 ca mắc mới. Số liệu của chương trình Lao quốc gia Việt Nam cho thấy khoảng 10% bệnh nhân điều trị không thành công trong đợt điều trị đầu tiên và phải tái trị. Trong số đó, 20-30% là do kháng thuốc, số còn lại không do kháng thuốc sẽ được điều trị bằng thuốc chống lao hàng thứ 2. Trong số này vẫn còn 25% trường hợp tái điều trị không thành công. Y văn vẫn chưa làm rõ được lý do thất bại ở nhóm bệnh nhân tái trị này. Một trong các nguyên nhân có thể là do lượng thuốc hấp thu được vào cơ thể bệnh nhân (dược động học) quá thấp, do đó không tiêu diệt được vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis). Ngoài ra, lượng thuốc cần thiết để tiêu diệt chủng vi khuẩn lao trên mỗi người bệnh có thể khác nhau.
Dự án hợp tác nghiên cứu nói trên do vậy mong muốn cải thiện kết quả điều trị cho nhóm bệnh nhân tái trị không đa kháng thuốc (so sánh với nhóm bệnh nhân lao phổi mới). Cụ thể hơn, nghiên cứu sử dụng những kỹ thuật phân tích tiên tiến để đo lượng thuốc trong mẫu máu của bệnh nhân và nghiên cứu đặc tính (tính nhạy cảm với thuốc và các typ phân tử) của chủng vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây bệnh, kết hợp với theo dõi diễn biến lâm sàng để đánh giá mức đáp ứng với điều trị ở từng bệnh nhân. Các thông tin thu được sau đó sẽ được phân tích và mô hình hóa để:
- xác định mối liên quan tới đáp ứng điều trị kém; và
- khuyến cáo liều điều trị tối ưu cho bệnh nhân lao phổi không đa kháng thuốc đã được điều trị bằng thuốc chống lao hàng 1.
Phó Giáo sư Lê Thị Luyến, chủ nhiệm đề tài phía Việt Nam cho biết:
Đây là một nghiên cứu phối hợp đa lĩnh vực (lâm sàng, dược động học, vi sinh và sinh học phân tử), nhiều đơn vị cùng phối hợp nghiên cứu. Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, nhưng các nghiên cứu viên của Việt Nam và Vương quốc Anh cùng phối hợp, thường xuyên trao đổi qua email và skype để triển khai nghiên cứu theo tiến độ, và đã thu được một số kết quả, chia sẻ dữ liệu để phân tích số liệu giữa kỳ. Kết quả nghiên cứu sẽ có ý nghĩa thực tiễn trong thực hành điều trị bệnh lao, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị bệnh và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Về phía Viện Y học Nhiệt đới Liverpool, Giáo sư Giancarlo Biagini cũng tin tưởng dự án sẽ góp phần đưa ra những biện pháp cứu chữa thay thế cho những bệnh nhân lao đáp ứng kém với liều điều trị tiêu chuẩn:
Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu lý do tại sao một lượng lớn bệnh nhân lao đáp ứng kém với liều điều trị tiêu chuẩn. Mặc dù nghiên cứu vẫn đang tiếp tục thu thập số liệu, chúng tôi đã phát hiện được một nhóm bệnh nhân đáp ứng điều trị kém. Chúng tôi đang làm việc tích cực với các đồng nghiệp Việt Nam để phát hiện một cách có hệ thống nguyên nhân cốt lõi của vấn đề này – với mục tiêu cuối cùng là đưa ra một chiến lược phát hiện bệnh nhân kém đáp ứng ngay từ giai đoạn sớm, từ đó có thể đưa ra những biện phát cứu chữa thay thế.
Đến nay, dự án đã tổ chức các hoạt động chuyển giao kỹ thuật tại Vương Quốc Anh cho các nghiên cứu viên Việt Nam và ngược lại. Dự án cũng đã tiến hành khảo sát các điểm nghiên cứu tại bệnh viện, viện nghiên cứu và thống nhất quy trình triển khai nghiên cứu tại Việt Nam. 3/4 số bệnh nhân dự kiến tham gia vào nghiên cứu đã được tuyển chọn.
Quỹ Newton
Quỹ Newton xây dựng quan hệ đối tác giữa Vương quốc Anh và 18 quốc gia nhằm tăng cường năng lực nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội tại các nước đối tác vì mục tiêu phát triển bền vững. Quỹ có tổng kinh phí 735 triệu Bảng từ Chính phủ Anh và nguồn đóng góp đối ứng từ đối tác đến năm 2021. Về phía Vương quốc Anh, Quỹ Newton do Bộ Doanh nghiệp, Năng lượng và Chiến lược Công nghiệp (BEIS) quản lý và được 15 tổ chức chuyên môn (Hội đồng Nghiên cứu, các Viện Hàn lâm, Hội đồng Anh, Innovate UK và Cơ quan Khí tượng Anh) triển khai trực tiếp.
Dự án giữa Khoa Y dược Đại học Quốc gia Hà Nội và Viện Y học Nhiệt đới Liverpool nằm trong chương trình hợp tác song phương nghiên cứu bệnh truyền nhiễm lần thứ nhất, do Bộ Khoa học Công nghệ Việt Nam và Hội đồng Nghiên cứu Y học Vương quốc Anh đồng tài trợ thuộc Chương trình Newton Việt Nam.
Xin mời xem thêm thông tin thêm về Quỹ Newton tại website và Twitter: @NewtonFund.