Canllawiau

Beth i'w wneud os yw eich cwmni elusennol neu'ch CIO yn ansolfent neu mewn perygl o ansolfedd

Diweddarwyd 23 Medi 2024

Yn berthnasol i Gymru a Loegr

• Publication for Northern Ireland
• Publication for Scotland

Mae’r canllawiau hyn ar gyfer ymddiriedolwyr cwmnïau elusennol a Sefydliadau Corfforedig Elusennol (CIOs).

Os ydych yn ymddiriedolwr cymdeithas neu ymddiriedolaeth anghorfforedig, darllenwch y canllawiau ar beth i’w wneud os yw eich elusen yn ansolfent neu mewn perygl o ansolfedd.

Os ydych yn ymddiriedolwr Siarter Frenhinol neu elusen statudol dylech ofyn am gyngor cyfreithiol ar sut i ddelio ag ansolfedd.

Gwiriwch eich dogfen lywodraethol i ddeall beth yw strwythur eich elusen.

Beth yw ansolfedd?

Nid oes diffiniad statudol o ansolfedd er bod Deddf Ansolfedd 1986, sy’n berthnasol i gwmnïau elusennol a CIOs, yn defnyddio’r ymadrodd ‘methu â thalu ei ddyledion’.

Yn y canllawiau hyn rydym yn defnyddio’r term ‘ansolfedd’ i ddisgrifio sefyllfa lle mae cwmni elusennol neu CIO:

• yn methu â thalu ei ddyledion pan fyddant yn ddyledus, neu
• nad oes ganddo ddigon o asedau i dalu am ei rwymedigaethau

Mae ansolfedd yn gymhleth. Os ydych chi’n credu bod eich elusen yn wynebu ansolfedd darllenwch y canllawiau hyn. Mae hefyd yn hanfodol eich bod yn cael cyngor proffesiynol cyn gynted â phosibl i’ch helpu i ddeall eich opsiynau, (er enghraifft gan ymarferydd ansolfedd), ac i’ch helpu i ddeall beth sydd angen i chi ei wneud.

Gallwch chwilio am ymarferydd ansolfedd ar wefan y Gwasanaeth Ansolfedd.

Darllenwch ganllawiau Tŷ’r Cwmnïau ar datodiad ac ansolfedd.

Deall eich dyletswyddau a’ch rhwymedigaethau ymddiriedolwyr os yw eich elusen yn ansolfent

Mae’n hanfodol eich bod yn deall ac yn rheoli cyllid eich elusen. Bydd hyn yn eich helpu i gyflawni dyletswyddau eich ymddiriedolwr, gan gynnwys eich dyletswydd i reoli adnoddau eich elusen mewn modd cyfrifol, gweithredu er ei budd pennaf a chyda gofal a sgil rhesymol.

Drwy fonitro cyllid eich elusen yn rheolaidd, byddwch yn gallu:

• nodi problemau’n gynnar ac ystyried a allwch chi gymryd camau i wella’r sefyllfa

• deall bod eich elusen yn ansolfent neu mewn perygl o ansolfedd

• cydnabyddwch, unwaith y bydd yr elusen wedi cyrraedd y cam lle mae’n rhaid iddi ddilyn y prosesau cyfreithiol i’w cau, eich prif ddyletswydd yw i gredydwyr yr elusen (y rhai y mae eich elusen yn ddyledus iddynt)

Mae gan gwmnïau elusennol a CIOs hunaniaeth gyfreithiol ar wahân. Mae hyn yn golygu bod unrhyw ddyledion a rhwymedigaethau yn perthyn i’r elusen ac nid yw’r ymddiriedolwyr fel arfer yn atebol amdanynt yn bersonol. Fodd bynnag, efallai y bydd rhai amgylchiadau pan fydd ganddynt atebolrwydd personol, er enghraifft os yw’r elusen yn parhau i fasnachu pan oedd yr ymddiriedolwyr yn gwybod neu y dylent fod wedi gwybod nad oes unrhyw siawns resymol o osgoi ansolfedd. Gelwir hyn yn fasnachu ar gam.

Pan fydd ymddiriedolwyr cwmni elusennol neu CIO yn gwybod, neu y dylent wybod, nad oes unrhyw obaith rhesymol o osgoi ansolfedd, rhaid iddynt gymryd pob cam sy’n angenrheidiol i leihau’r golled bosibl i’r credydwyr. Gallwch ddefnyddio arian yr elusen i dalu ffioedd proffesiynol am gyngor os yw hyn er mwyn sicrhau’r canlyniad gorau i gredydwyr yr elusen.

Sut i ddweud a yw eich elusen yn ansolfent

Yn syml, gall eich elusen fod yn fethdalwr os naill ai:

• ni all dalu ei ddyledion pan fyddant yn ddyledus (a elwir yn brawf llif arian) neu
• nid oes ganddo ddigon o asedau i dalu am ei rwymedigaethau (a elwir yn brawf mantolen)

Yn ogystal â’r ddau brawf hyn, defnyddiwch ein rhestr wirio gan y gallai fod ffactorau eraill sy’n dangos bod eich elusen mewn perygl o ansolfedd.

Pan fydd cwmni elusennol neu CIO yn fethdalwr, gall prosesau cyfreithiol orfodi’r elusen i gau. Gelwir hyn yn ddiddymiad neu ddirwyn i ben. Gallant hefyd dderbyn galwadau cyfreithiol am daliad fel gorchmynion llys gan gredydwyr yr elusen. Os bydd hyn yn digwydd, ceisiwch gyngor proffesiynol cyn gynted â phosibl i’ch helpu i ddeall beth sydd angen i chi ei wneud.

Yr hyn sydd angen i chi ei wneud os yw eich elusen yn fethdalwr

Dylai ymddiriedolwyr elusen ansolfedd gofio:

• eich dyletswydd chi yw talu eich credydwyr. Mae hyn yn cymryd blaenoriaeth dros eich dyletswydd i hyrwyddo dibenion eich elusen

• rhaid i’ch elusen roi’r gorau i fasnachu os nad oes siawns rhesymol o osgoi ansolfedd. Gallai’r ymddiriedolwyr dorri’r rheolau cyfreithiol ar ansolfedd, er enghraifft y rheolau ar fasnachu ar gam, os yw’r elusen yn parhau i ddarparu gwasanaethau tra nad yw credydwyr yn cael eu talu. Mae hyn yn cynnwys gwneud grantiau i fuddiolwyr neu drosglwyddo asedau i elusen arall

• dylech gadw cofnod o gyngor proffesiynol a gymerwch a’r penderfyniadau a wnewch yn seiliedig ar y cyngor hwnnw. Defnyddiwch ein canllawiau gwneud penderfyniadau i’ch helpu i wneud eich penderfyniadau

• efallai y byddwch yn gallu defnyddio un o’r opsiynau i achub neu ailstrwythuro’r elusen; fodd bynnag, efallai y bydd yn rhaid i chi gau’r elusen oherwydd ei bod yn ansolfent

Gwaddol parhaol, tir dynodedig ac ymddiriedolaethau arbennig

Deallwch a oes gan eich elusen waddol parhaol, tir dynodedig neu gronfeydd ymddiriedolaeth arbennig. Os oes, ni ellir defnyddio’r rhain fel arfer i dalu dyledion cyffredinol eich elusen. Fodd bynnag, gellir eu defnyddio i dalu am unrhyw dreuliau a dynnir yn briodol gan yr elusen mewn cysylltiad â’r gwaddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig.

Gall nodi gwaddol parhaol, tir dynodedig ac ymddiriedolaethau arbennig, ac os gellir eu defnyddio i dalu dyledion cyffredinol yr elusen, fod yn gymhleth. Dylech gael cyngor proffesiynol i’ch helpu os oes angen.

Mae tir dynodedig yn dir y mae’n rhaid ei ddefnyddio at ddiben penodol eich elusen yn ôl y ddogfen sy’n esbonio sut y mae’n rhaid defnyddio’r tir. Er enghraifft, eiddo y mae’n rhaid ei ddefnyddio fel tir hamdden.

Mae gwaddol parhaol yn eiddo y mae’n rhaid i’ch elusen ei gadw yn hytrach na’i wario. Mae eiddo a roddir i’ch elusen y mae’n rhaid ei ddefnyddio at ddiben penodol yn unig (fel tir dynodedig) yn un enghraifft o waddol parhaol. Un arall yw arian neu asedau eraill a roddir i’ch elusen i’w buddsoddi lle dim ond yr incwm buddsoddi y gellir ei wario. Darllenwch ein canllawiau ar gwaddol parhaol.

Arian neu asedau y mae’n rhaid i’ch elusen eu defnyddio at ddibenion penodol sy’n gulach na dibenion eich elusen yn unig yw ymddiriedolaeth Arbennig. Gall gwaddol parhaol fod yn ymddiriedolaeth arbennig ond nid bob amser.

Adrodd am ansolfedd mewn cyfrifon

Os byddwch yn paratoi cyfrifon SORP rhaid i chi ddatgan yn y cyfrifon pan nad yw eich elusen yn sefydliad gweithredol. Mae elusen yn sefydliad gweithredol os yw’n gallu parhau i weithredu am y dyfodol rhagweladwy ac mae’r ymddiriedolwyr yn bwriadu parhau i weithredu’r elusen. Efallai y byddwch hefyd yn wynebu rheolau ychwanegol ar gyfer riportio. Dylech gael cyngor gan eich cyfrifydd neu’ch cynghorydd ariannol. 

Opsiynau i achub neu ailstrwythuro’r elusen

Efallai y gallwch ddefnyddio un o’r opsiynau canlynol i’ch helpu i achub neu ailstrwythuro’r elusen.

Moratoriwm

Efallai y bydd ymddiriedolwyr cwmnïau elusennol a CIOs yn gallu defnyddio proses gyfreithiol o dan Ran A1 o Ddeddf Ansolfedd 1986, a elwir yn ‘foratoriwm’.

Mae’r moratoriwm yn rhoi amser byr i ymddiriedolwyr archwilio a ellir achub neu ailstrwythuro’r elusen trwy roi stop dros dro ar gredydwyr:

• cymryd camau i adennill eu harian, a

• cymryd camau penodol eraill yn erbyn yr elusen o ganlyniad i’r ddyled

Mae’r ymddiriedolwyr yn parhau i reoli’r elusen ond mae’n rhaid iddynt benodi ymarferydd ansolfedd, a elwir yn ‘fonitor’. Bydd y monitor yn goruchwylio’r elusen yn ystod y moratoriwm i benderfynu a ellir achub neu ailstrwythuro’r elusen.

Yn ystod y moratoriwm, bydd angen i’r elusen barhau:

• i dalu am unrhyw nwyddau a gwasanaethau y mae eich elusen yn eu cael yn ystod y moratoriwm

• i dalu’r hyn sy’n ddyledus o dan gontractau presennol, er enghraifft ad-daliadau benthyciad

• i dalu’r hyn sy’n ddyledus o dan unrhyw gontract y byddwch yn ymrwymo iddo yn ystod y moratoriwm, er enghraifft rhent

Yn ystod moratoriwm mae’n drosedd cyflawni rhai gweithgareddau. Dylech ofyn am gyngor gan y monitor am y rhain.

Gall y monitor ddod â’r broses i ben os yw’n credu:

• na ellir eu hachub na’u hailstrwythuro fel sefydliad gweithredol neu nad yw’n gallu talu ei ddyledion pan fyddant yn ddyledus, neu

• nad yw’r ymddiriedolwyr wedi rhoi gwybodaeth iddynt sydd ei hangen arnynt i gyflawni eu rôl

Nid yw’r broses moratoriwm hon ar gael pan (ymhlith amgylchiadau eraill):

• mae cwmni elusennol neu CIO eisoes mewn diddymiad gwirfoddol neu orfodol

• mae cwmni elusennol neu CIO wedi bod yn destun gweithdrefn ansolfedd yn y 12 mis blaenorol. Mae’r hyn sy’n weithdrefn ansolfedd yn cael ei esbonio isod.

• mae gan gwmni elusennol neu CIO foratoriwm sydd eisoes mewn grym, neu lle roedd un mewn grym yn y 12 mis blaenorol

• mae cwmni elusennol neu CIO yn ddarparwr preifat ar gyfer tai cymdeithasol yn Lloegr neu wedi’i gofrestru fel landlordiaid cymdeithasol yng Nghymru

Mae gweithdrefn ansolfedd yn cynnwys trefniant gwirfoddol, gweinyddu, moratoriwm interim, penodi derbynnydd dros dro neu ddiddymydd dros dro neu lle mae deiseb wedi’i ffeilio ar gyfer dirwyn yr elusen i ben ac nad yw wedi’i thynnu’n ôl na’i phenderfynu.

Gallwch chwilio am ymarferydd ansolfedd ar wefan y Gwasanaeth Ansolfedd (https://www.gov.uk/find-an-insolvency-practitioner).

Darllenwch ganllawiau Tŷ’r Cwmnïau ar gyfer gwybodaeth am wneud cais am foratoriwm a rôl y monitor.

Gorchmynion gweinyddol

Gall ymddiriedolwyr cwmni elusennol neu CIO wneud cais i’r llys am orchymyn i roi rhywfaint o le i anadlu i’w helusen o unrhyw weithred gan gredydwyr yr elusen, drwy roi moratoriwm ar waith o dan Atodlen B1 o Ddeddf Ansolfedd 1986. Mae yna weithdrefn y tu allan i’r llys hefyd ar gyfer cael gorchymyn gweinyddu.

Os rhoddir gorchymyn gweinyddu, penodir gweinyddwr i weithredu ar ran y credydwyr ac i gymryd rheolaeth o’r elusen gan yr ymddiriedolwyr. Mae’r gweinyddwr yn ymarferydd ansolfedd. Ei nod yw:

• ceisio dod o hyd i ffordd i’r elusen barhau fel busnes gweithredol, neu

• sicrhau canlyniad gwell i gredydwyr yr elusen na phe bai’r elusen yn cael ei dirwyn i ben

• gwerthu rhai neu bob un o asedau’r elusen i dalu rhai credydwyr

Mae yna broses ar wahân i CIOs sy’n ddarparwyr tai cymdeithasol cofrestredig wneud cais am orchymyn gweinyddu tai.

Darllenwch ganllawiau Tŷ’r Cwmnïau am fwy gwybodaeth am weinyddiaeth.

Trefniadau Gwirfoddol Cwmni

Efallai y bydd cwmni elusennol neu CIO yn gallu ymrwymo i gytundeb, a elwir yn Drefniant Gwirfoddol Cwmni (CVA) gyda chredydwyr yr elusen lle mae credydwyr yn:

• cytuno i leihau’r swm sy’n ddyledus iddynt a/neu

• cytuno i’r elusen ohirio ei ad-dalu o’u dyledion

Gallwch ond ymrwymo i CVA gyda chredydwyr heb eu gwarantu. Nid oes gan gredydwyr heb eu gwarantu hawliau dros unrhyw un o asedau’r elusen, er enghraifft cyflenwyr a landlordiaid.

Rhaid i CIO sy’n ddarparwr preifat cofrestredig tai cymdeithasol, hysbysu’r Rheoleiddiwr Tai Cymdeithasol os yw’n ymrwymo i drefniant gwirfoddol.

Rhaid i chi benodi ymarferydd ansolfedd os ydych am ymrwymo i’r math hwn o gytundeb.

Darllenwch ganllawiau Tŷ’r Cwmnïau canllawiau ar Drefniadau Gwirfoddol Cwmni.

Ailstrwythuro cynlluniau a chynlluniau trefniant ar gyfer cwmnïau elusennol

Efallai y bydd cwmnïau elusennol yn gallu defnyddio cynllun ailstrwythuro neu gynllun trefniant i sicrhau y gall yr elusen barhau i weithredu. Ni all CIOs wneud hyn.

Darllenwch canllawiau Tŷ’r Cwmnïau am hyn.

Diddymiad neu ddirwyn cwmnïau elusennol neu CIOs i ben

Mae prosesau cyfreithiol i gwmnïau elusennol neu CIOs gael eu cau, a elwir yn ddiddymiad neu’n ddirwyn i ben.

Gall cwmnïau elusennol hefyd fod yn destun proses a elwir yn dderbynyddiaeth.

Diddymiad cwmni elusennol neu CIO ansolfent

Gellir diddymu elusen ansolfent gan ddefnyddio’r opsiynau canlynol.

1. Diddymiad gwirfoddol credydwyr

Dyma pryd mae aelodau cwmni elusennol neu CIO yn rhoi’r elusen i ddiddymiad yn wirfoddol trwy basio penderfyniad i ddiddymu’r elusen.

Rhaid i’r aelodau basio penderfyniad arbennig i ddirwyn y cwmni elusennol neu’r CIO i ben a phenodi ymarferydd ansolfedd.

2. Diddymiad gorfodol

Dyma pryd mae credydwr, yr ymddiriedolwyr neu aelodau cwmni elusennol neu CIO yn gofyn i’r llys ddirwyn yr elusen i ben os nad yw’n gallu talu ei dyledion. Darllenwch canllawiau Tŷ’r Cwmnïau am restr gyflawn o bwy all ofyn i’r llys ddirwyn yr elusen i ben.

Gellir defnyddio’r broses hon:

• os nad yw’r cwmni elusennol neu’r CIO wedi talu neu setlo hawliad o fwy na £750 a wnaed gan gredydwr o fewn 3 wythnos o dderbyn cais statudol

• os yw credydwr wedi cael dyfarniad llys yn erbyn yr elusen mewn perthynas â hawliad yn erbyn yr elusen ac nad yw’r hawliad hwnnw wedi ei fodloni

• os yw’r llys yn fodlon nad yw’r cwmni elusennol na’r CIO yn gallu talu ei ddyledion pan fyddant yn ddyledus

• os yw’r llys yn fodlon bod gwerth asedau’r cwmni elusennol neu CIO yn llai na swm ei rwymedigaethau

• os yw aelodau’r elusen o’r farn nad yw’r cwmni elusennol neu’r CIO yn gallu talu ei ddyledion pan fyddant yn ddyledus a/neu bod gwerth ei asedau’n llai na swm ei rwymedigaethau

Os bydd y llys yn gwneud gorchymyn dirwyn i ben, bydd yn penodi Derbynnydd Swyddogol (ymarferydd ansolfedd arbenigol) yn ddiddymwr i ymchwilio pam na all yr elusen dalu ei dyledion.

Bydd y Derbynnydd Swyddogol yn casglu asedau’r cwmni elusennol neu’r CIO ac yn eu defnyddio i dalu dyledion yr elusen ac yna’n cymryd camau i’w dirwyn i ben.

Darllenwch Canllawiau Tŷ’r Cwmnïau ar ansolfedd a diddymiad.

Pan mae angen i chi gynnwys y Comisiwn Elusennau

Pan mae angen awdurdod arnoch gan y Comisiwn Elusennau

Gallwch ddefnyddio gwaddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig i dalu treuliau a dynnir yn briodol gan yr elusen mewn cysylltiad â’r cronfeydd hyn. Fodd bynnag, os ydych am ddefnyddio’r cronfeydd hyn i dalu dyledion cyffredinol eich elusen, mae angen i chi fod yn ofalus iawn am hyn a chael cyngor arbenigol ar gyfraith elusennau.

Mae gan y cronfeydd hyn gyfyngiadau a/neu ddibenion culach na’ch cwmni elusennol neu CIO. Efallai y bydd angen i chi newid cyfyngiadau neu ddibenion y gwaddol parhaol neu gronfeydd ymddiriedolaethau arbennig cyn y gallwch eu gwerthu neu eu gwario ac efallai na fyddwn bob amser yn rhoi awdurdod i chi wneud hynny. Darllenwch ganllawiau i ddeall y rheolau ar newid dibenion.

Darllenwch Gwaddoliad parhaol: rheolau ar gyfer elusennau os ydych am geisio ein hawdurdod i wario mwy na £25,000 neu fenthyca mwy na 25% o werth cronfa waddol barhaol eich elusen (sy’n eithrio tir dynodedig).

Darllenwch ein canllawiau am waredu tir dynodedig i ddeall pryd mae angen awdurdod y Comisiwn arnoch a phryd nad oes.

Materion eraill y gallai fod angen i chi ddweud wrthym amdanynt

Os yw eich elusen yn ansolfent neu’n gorfod atal rhywfaint neu’r cyfan o’i gwasanaethau, efallai y bydd angen i chi adrodd am hyn i ni fel digwyddiad difrifol. Am fwy o wybodaeth darllenwch digwyddiadau difrifol a sut i adrodd amdanynt.

Os ydych yn archwilydd neu’n arholwr annibynnol, mae gennych ddyletswyddau cyfreithiol ar wahân i roi gwybod am rai materion. Am fwy o wybodaeth, darllenwch adrodd am faterion o arwyddocâd materol a rhoi gwybod am faterion perthnasol o ddiddordeb i reoleiddwyr elusennau.

Dod allan o sefyllfa ansolfedd

Er enghraifft, os ydych wedi defnyddio un o’r gweithdrefnau achub yn llwyddiannus ac nad ydych bellach mewn perygl o ansolfedd gallwch benderfynu naill ai:

• parhau fel elusen

• cau’r elusen

Os penderfynwch barhau, gwiriwch a ydych wedi gwneud digon i leihau’r risgiau y bydd eich elusen sy’n profi’r un sefyllfa eto.

Os penderfynwch gau’r elusen, gallwch naill ai:

• defnyddio’r broses ar gyfer cau cwmni elusennol neu CIO fel y nodir yn ein canllawiau Sut i gau elusen neu

• defnyddio proses ddiddymiad yr aelodau

Gallwch ddewis proses ddiddymiad yr aelodau os oes gan eich elusen lawer o asedau a rhwymedigaethau. Mae’n golygu bod aelodau’r elusen yn rhoi’r elusen yn wirfoddol trwy basio penderfyniad i’w diddymu. Ac mae’n rhaid i chi wneud y canlynol:

• rhaid i’r ymddiriedolwyr ddatgan bod yr elusen yn solfent drwy dyngu datganiad statudol o fod yn ddiddyled, a

• rhaid i’r aelodau wedyn basio penderfyniad arbennig i ddirwyn yr elusen i ben a phenodi ymarferydd ansolfedd

Pa bynnag drywydd a ddewiswch, rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn Elusennau bod eich elusen wedi cau fel y gallwn ei dileu o’r gofrestr.

Darllenwch Canllawiau Tŷ’r Cwmnïau ar ansolfedd a diddymiad.

Cwmnïau elusennol sydd wedi’u diddymu neu ddirwyn i ben

Bydd angen i’r diddymwr (neu’r Derbynnydd Swyddogol mewn rhai achosion lle mae cwmni elusennol mewn diddymiad gorfodol) ddarparu gwybodaeth i Dŷ’r Cwmnïau fel y gellir tynnu’r cwmni oddi ar gofrestr y cwmnïau.

Pan fydd y cwmni elusennol wedi’i dynnu oddi ar gofrestr Tŷ’r Cwmnïau, dylai’r diddymwr gysylltu â’r Comisiwn Elusennau fel y gallwn dynnu’r cwmni elusennol oddi ar y gofrestr elusennau.

CIOs sydd wedi’u diddymu neu eu dirwyn i ben

Dylai’r diddymwr (neu’r Derbynnydd Swyddogol mewn rhai achosion lle mae’r CIO mewn diddymiad gorfodol)gysylltu â’r Comisiwn Elusennau pan fydd y broses diddymu wedi’i chwblhau fel y gall y Comisiwn dynnu’r CIO o’r gofrestr elusennau.

Mae CIO yn cael ei ddiddymu pan gaiff ei dynnu oddi ar y gofrestr elusennau.

Pryd gall y Comisiwn gymryd camau rheoleiddio

Os yw elusen yn ansolfent neu mewn perygl o ansolfedd efallai y bydd gan y Comisiwn Elusennau fuddiant rheoleiddiol, yn dibynnu ar y rheswm dros yr ansolfedd. Darllenwch am sut y byddwn yn asesu unrhyw bryderon sy’n dod i’n sylw.  Gall y Comisiwn agor ymchwiliad statudol os oes pryderon difrifol am gamymddwyn a/neu gamreoli.

Sefydliadau eraill sy’n gallu helpu

Mae nifer o sefydliadau’n darparu arweiniad a chymorth ar ansolfedd. Er enghraifft, mae Grŵp Cyllid Elusennau yn darparu gwybodaeth i elusennau bach.

Nodyn cyfreithiol

Prif ffynhonnell y gyfraith sy’n berthnasol i’r canllawiau hyn yw Deddf Ansolfedd 1986.

Mae rheolau cyfreithiol eraill sy’n berthnasol i gwmnïau elusennol a CIOs:

• os yw eich elusen yn CIO, rhaid i chi hefyd ddilyn y rheolau a nodir yn Deddf Ansolfedd 1986 fel y’u haddaswyd gan Rheoliadau Sefydliadau Corfforedig Elusennol (Ansolfedd a Diddymu) 2012

• os yw eich elusen yn gwmni neu’n CIO rhaid i chi ddilyn y rheolau a nodir yn Deddf Ansolfedd Corfforaethol a Llywodraethu 2020

• os yw eich elusen yn gwmni, rhaid i chi hefyd ddilyn y rheolau a nodir yn Deddf Cwmnïau 2006, Deddf Ansolfedd 2000 (fel y’i diwygiwyd)](https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2000/39/contents) a Deddf Anghymhwyso Cyfarwyddwyr Cwmni 1986](https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1986/46/contents)

• os yw eich elusen yn gwmni neu’n CIO ac yn ddarparwr preifat cofrestredig tai cymdeithasol, rhaid i chi ddilyn y rheolau a nodir yn Deddf Tai 1996 a Rheoliad 8 o Rheoliadau Sefydliadau Corfforedig Elusennol (Gofynion Hysbysu: Tai Cymdeithasol) 2023