Newidiadau yn sgîl y Deddf Elusennau
Darllenwch am y newidiadau a gyflwynwyd gan y Ddeddf Elusennau 2022.
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
Mae’r dudalen hon yn ymwneud â newidiadau sy’n cael eu cyflwyno gan Ddeddf Elusennau 2022 (y Ddeddf), sy’n diwygio Deddf Elusennau 2011.
Mae’n darparu crynodebau byr o’r newidiadau a ddaeth i rym ar 7 Mawrth 2024, 14 Mehefin 2023 a 31 Hydref 2022 ac yn cysylltu â’n canllawiau wedi’u diweddaru.
Mae trosolwg o’r newidiadau llawn i’w weld ar y dudalen hon: Deddf Elusennau 2022: cynllun gweithredu.
Newidiadau a ddaeth i rym ar 7 Mawrth 2024
Gwneud newidiadau i ddogfennau llywodraethu
Mae’r pŵer statudol newydd y gall ymddiriedolaethau a chymdeithasau anghorfforedig ei ddefnyddio i wneud newidiadau i’w dogfen lywodraethu bellach mewn grym.
Os ydynt yn defnyddio’r pŵer hwn, bydd angen i’r elusennau hyn gael awdurdod y Comisiwn i wneud ‘newidiadau rheoledig’ penodol yn yr un ffordd â chwmnïau elusennol a Sefydliadau Corfforedig Elusennol (CIO).
Mae newidiadau eraill sydd mewn grym yn cynnwys:
- sut mae’n rhaid i elusennau anghorfforedig fabwysiadu penderfyniadau ymddiriedolwyr ac (os oes ganddynt aelodau) penderfyniadau aelodau wrth ddefnyddio’r pŵer newydd
- bydd y Comisiwn yn defnyddio’r un prawf cyfreithiol wrth benderfynu a ddylid rhoi awdurdod i gwmnïau elusennol, CIOau ac elusennau anghorfforedig newid eu dibenion elusennol
- pŵer i’r Comisiwn roi hysbysiad cyhoeddus i, neu gyfarwyddo elusennau i roi hysbysiad i newidiadau rheoleiddiedig y maent yn eu gwneud
Mae pwerau statudol i rai elusennau anghorfforedig (bach) i newid eu dogfen lywodraethu wedi’u diddymu.
Darllenwch ein harweiniad:
Gwerthu, prydlesu neu waredu tir elusen fel arall
Mae’r darpariaethau canlynol bellach mewn grym:
- darpariaethau sy’n ymwneud â gwarediadau gan ddiddymwyr, datodwyr dros dro, derbynwyr, morgeiseion neu weinyddwyr
- darpariaethau ynghylch cymryd morgeisi gan ddiddymwyr, diddymwyr dros dro, derbynwyr, morgeiseion neu weinyddwyr
- newidiadau ynghylch yr hyn y mae’n rhaid ei gynnwys mewn datganiadau a thystysgrifau ar gyfer gwarediadau a morgeisi
Roedd y darpariaethau hyn i fod i ddod i rym ar 14 Mehefin 2023 ond ni wnaethon nhw.
Darllenwch eincanllawiau:
Uno elusennau
Ar gyfer rhai cyfuniadau, mae rheolau newydd bellach mewn grym a fydd yn caniatáu i’r rhan fwyaf o roddion i elusennau sy’n uno ddod i rym fel rhoddion i’r elusen y maent wedi uno â hi.
Mae’r broses statudol ar gyfer rhai achosion o uno elusennau anghorfforedig (bach) wedi’i diddymu.
Darllenwch eincanllawiau:
Darpariaethau eraill
Mae’r Ddeddf yn galluogi’r Comisiwn i:
- awdurdodi ymddiriedolwr i dderbyn neu gadw taliad am gwaith a gwblhawyd ar gyfer yr elusen os yw’r Comisiwn yn penderfynu y byddai’n annheg i ymddiriedolwr beidio â chael ei dalu
- cadarnhau penodiadau ymddiriedolwyr diffygiol neu a allai fod yn ddiffygiol
Newidiadau a ddaeth i rym ar 14 Mehefin 2023
Gwerthu, prydlesu neu waredu tir elusennol fel arall
Rhaid i elusennau gydymffurfio â gofynion cyfreithiol penodol cyn iddynt gael gwared ar dir elusennol. Gall gwaredu gynnwys gwerthu, trosglwyddo neu brydlesu tir elusennol. Mae’r Ddeddf yn symleiddio rhai o’r gofynion cyfreithiol hyn. Mae’r newidiadau a ddaeth i rym yn cynnwys:
- ehangu’r categori o gynghorwyr dynodedig sy’n gallu rhoi cyngor i elusennau ar warediadau penodol
- cadarnhau y gall ymddiriedolwr, swyddog neu gyflogai roi cyngor ar warediad os ydynt yn bodloni’r gofynion perthnasol
- rhoi disgresiwn i ymddiriedolwyr i benderfynu sut i hysbysebu gwarediad arfaethedig o dir elusennol
- dileu’r gofyniad i elusennau gael awdurdod y Comisiwn i roi les breswyl i gyflogai elusen am denantiaeth gyfnodol byr neu gyfnod penodol
Darllen ein canllawiau:
Defnyddio gwaddol parhaol
Yn syml, mae gwaddol parhaol yn eiddo y mae’n rhaid i’ch elusen ei gadw yn hytrach na gwario.
Cyflwynodd y Ddeddf bwerau statudol newydd i alluogi:
- elusennau i wario, mewn rhai amgylchiadau, o gronfa waddol barhaol ‘gwerth llai’ o £25,000 neu lai heb awdurdod y Comisiwn
- rhai elusennau i fenthyg hyd at 25% o werth eu cronfa waddol barhaol heb awdurdod y Comisiwn
Bydd angen i elusennau na allant ddefnyddio’r pwerau statudol gael awdurdod y Comisiwn Elusennau.
Mae pŵer statudol newydd a ddaeth i rym yn galluogi elusennau sydd wedi dewis dull dychwelyd llwyr o fuddsoddi i ddefnyddio gwaddol parhaol i wneud buddsoddiadau cymdeithasol ag enillion ariannol negyddol neu ansicr, ar yr amod bod unrhyw golledion yn cael eu gwrthbwyso gan enillion eraill.
Darllen ein canllawiau:
- Gwaddol parhaol: rheolau ar gyfer elusennau
- Cyfanswm y buddsoddiad dychwelyd ar gyfer elusennau sydd wedi’u gwaddoli’n barhaol
Enwau elusennau
Mae’r Ddeddf yn galluogi’r Comisiwn i:
- cyfarwyddo elusen i roi’r gorau i ddefnyddio enw gweithredol os yw’n rhy debyg i enw elusen arall neu os yw’n sarhaus neu’n gamarweiniol. Enw gweithredol yw unrhyw enw a ddefnyddir i adnabod elusen ac oddi tano y mae gweithgareddau’r elusen yn cael eu cynnal. Er enghraifft, ‘Comic Relief’ yw enw gwaith yr elusen ‘Charity Projects’
- oedi cyn cofrestru elusen ag enw anaddas neu oedi cyn cofrestru enw anaddas newydd ar y Gofrestr Elusennau
- defnyddio ei bwerau mewn perthynas ag esemptio elusennau mewn ymgynghoriad â’r prif reoleiddiwr
Darllen ein canllawiau:
Darpariaethau eraill
Diweddarwyd y diffiniad o berson cysylltiedig i gael gwared ar iaith hen ffasiwn.
Newidiadau a ddaeth i rym ar 31 Hydref 2022
Talu ymddiriedolwyr ar gyfer darparu gwasanaethau neu nwyddau i’r elusen
Erbyn hyn, mae gan elusennau bŵer statudol i dalu ymddiriedolwyr am ddarparu nwyddau yn unig i’r elusen o dan rai amgylchiadau.
Gan ddefnyddio’r pŵer statudol newydd, gellir talu ymddiriedolwyr am:
- gwasanaethau yn unig, er enghraifft asiantaeth tai neu ymgynghoriaeth gyfrifiadurol
- gwasanaethau a nwyddau cysylltiedig, er enghraifft gwasanaeth plymio neu baentio ac unrhyw ddeunyddiau cysylltiedig fel rhannau plymio neu baent
- nwyddau yn unig, er enghraifft cyflenwi deunydd ysgrifennu i’r elusen
Darllen ein canllawiau:
Apeliadau codi arian nad ydynt yn codi digon neu sy’n codi gormod
Mae gofynion symlach bellach i ymddiriedolwyr eu dilyn os nad yw apêl yn codi’r swm sydd ei angen i gyflawni ei nod, yn codi gormod neu os bydd amgylchiadau’n newid ac na ellir defnyddio’r rhoddion fel y bwriadwyd.
Darllen ein canllawiau:
Gallwch ddarllen blog a gynhyrchwyd gan y Rheoleiddiwr Codi Arian am y newidiadau hyn.
Pŵer i ddiwygio Siarteri Brenhinol
Mae gan yr elusennau hyn bŵer statudol newydd i newid adrannau yn eu Siarter Frenhinol gyda chymeradwyaeth gan y Cyfrin Gyngor.
Darllen ein canllawiau:
Yn ogystal, mae’r newidiadau canlynol bellach mewn grym:
- mae gan y Tribiwnlys Elusennau y pŵer i wneud “gorchmynion costau awdurdodedig” yn dilyn cais gan elusen. Darllenwch ein canllawiau ynghylch adolygiadau penderfyniadau a’r Tribiwnlys Elusennau
- mae pwerau llunio cynllun y Comisiwn yn cynnwys gwneud cynlluniau ar gyfer cwmnïau elusennol
- rhoddir statws corfforaeth ymddiriedolaeth yn awtomatig ar elusennau corfforaethol presennol a rhai’r dyfodol mewn perthynas ag unrhyw ymddiriedolaeth elusennol y mae’r gorfforaeth (neu, yn y dyfodol, yn dod) yn ymddiriedolwr
- darpariaethau wedi’u diweddaru sy’n ymwneud â rhoi hysbysiad cyhoeddus i gydsyniadau ysgrifenedig a gorchmynion y Comisiwn Elusennau o dan wahanol adrannau o Ddeddf Elusennau 2011
Pan fydd elusen yn diwygio ei dogfen lywodraethu drwy gynllun seneddol o dan adran 73 o Ddeddf Elusennau 2011, bydd y cynllun yn ddiofyn bob amser o dan broses seneddol gyffwrdd ysgafnach (a elwir yn weithdrefn seneddol negyddol)
Updates to this page
Cyhoeddwyd ar 4 Awst 2022Diweddarwyd ddiwethaf ar 7 Mawrth 2024 + show all updates
-
Information on the implementation of Phase 3 of the Charities Act 2022.
-
Updated information on the implementation date of Phase 3 of the Charities Act 2022.
-
Updated information about the implementation of phase 3 of the Charities Act 2022.
-
Updated as a result of Charities Act 2022 phase 2 provisions that came into effect on 14 June 2023.
-
Updated information about the implementation of phase 2 of the Charities Act 2022.
-
Updated with information on further changes due to be introduced in Spring 2023.
-
Updated as a result of Charities Act 2022 provisions that have come into effect on 31 October 2022.
-
Timetable change
-
First published.