Canllawiau

Sut i gau elusen

Sut i gau elusen, a beth i'w ddweud wrth y Comisiwn Elusennau pan fyddwch wedi cau'r elusen.

• Gan: The Charity Commission
• Cyhoeddwyd: 2 Mehefin 2014
• Diweddarwyd ddiwethaf: 7 Mawrth 2024 — Gweld pob diweddariad

Yn berthnasol i Gymru a Loegr

• Guidance for Northern Ireland
• Guidance for Scotland

Mae’r canllawiau hyn yn ymwneud ag elusennau sy’n cau’n wirfoddol. Er enghraifft, oherwydd bod eich elusen wedi:

• penderfynu peidio â chodi mwy o arian
• uno ag elusennau eraill
• newid strwythur, er enghraifft o ymddiriedolaeth i Sefydliad Corfforedig Elusennol (CIO)

Darllenwch ganllawiau os ydych chi’n cau oherwydd bod eich elusen yn profi anawsterau ariannol (Er enghraifft, ni all dalu ei ddyledion).

Mae’n rhaid i chi benderfynu ei bod er budd gorau eich elusen i gau.

Cyn i chi gau’ch elusen, bydd nifer o gamau y bydd angen i chi eu cymryd neu faterion i’w hystyried.

O safbwynt gweithredol, mae’r rhain yn cynnwys lle bo hynny’n berthnasol:

• talu neu setlo dyledion eich elusen
• rheoli gwasanaethau terfynol i’ch buddiolwyr, a dweud wrthynt am gau
• gwirio a oes gan eich elusen unrhyw broblemau cyflogai neu bensiwn
• gwirio contractau ar gyfer unrhyw gosbau
• ystyried sut y byddwch yn delio â chofnodion eich elusen ac yn enwedig unrhyw wybodaeth bersonol sydd gennych (cydymffurfio â GDPR)
• deall costau dirwyn i ben
• cyfathrebu â grwpiau perthnasol eraill fel gwirfoddolwyr neu bartneriaid y mae eich elusen yn gweithio gyda nhw

O safbwynt cyfraith elusennol, dylech ystyried:

• delio’n briodol â’r cronfeydd sy’n weddill ac unrhyw asedau sydd gan eich elusen, fel tir
• ymdrin yn briodol ag unrhyw waddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig
• a oes angen unrhyw awdurdod arnoch gan y Comisiwn Elusennau

Rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn eich bod wedi cau eich elusen.

Rhoddir canllawiau ar y meysydd cyfraith elusennau hyn yn yr adran nesaf. Wrth gau oherwydd eich bod wedi uno neu newid strwythur, byddwch wedi cymryd y camau hyn fel rhan o’r broses honno. Sgip i adran 5 isod. Ond os ydych chi’n cau eich elusen am resymau eraill, darllenwch adran 1.

Dylech bob amser gael cyngor proffesiynol perthnasol os oes ei angen arnoch, er enghraifft:

• Materion cyflogaeth neu bensiwn -contractau
• ymdrin â gwaddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig

1. Penderfynu cau a dirwyn materion eich elusen i ben

Penderfynu cau

Gwnewch y penderfyniad i gau. Defnyddiwch ein canllawiau gwneud penderfyniadau i’ch helpu chi.

Dilynwch y rheolau yn eich dogfen lywodraethu. Gall y rheolau hyn fod yn y cymal diddymu. Efallai y bydd y rheolau’n nodi bod arnoch angen:

• Comisiwn Elusennau yn cydsynio i ddirwyn i ben
• caniatâd trydydd parti
• cynnwys eich aelodau yn y penderfyniad, os oes gennych chi nhw
• i ddefnyddio gweddill cronfeydd eich elusen mewn ffordd benodol

Mae rheolau penodol ar wneud penderfyniadau yn berthnasol i CIOs sy’n cau’n wirfoddol.

Os ydych yn ymddiriedolwr CIO, darllenwch adran 4 gyntaf ynghylch gwneud y penderfyniad i gau eich elusen. Yna darllenwch weddill yr adran hon am ddirwyn materion y CIO i ben.

Talu neu dalu dyledion eich elusen

Gwnewch hyn yn gyntaf.

Dylech hefyd sicrhau bod gennych arian i dalu am gostau cau. Er enghraifft, ar unrhyw gyngor proffesiynol sydd ei angen arnoch.

Os yw’ch elusen yn profi anawsterau ariannol ac, oherwydd hyn, rydych chi’n ystyried ei chau, darllenwch ein canllawiau sicrhau eich bod yn dilyn y rheolau cywir.

Gwario gweddill arian eich elusen

Mae cymal diddymu yn nodi sut y mae’n rhaid defnyddio cronfeydd ac asedau cyffredinol elusen pan fydd yn cau. Cronfeydd ac asedau cyffredinol yw’r rhai y gallwch eu defnyddio mewn unrhyw ffordd i hyrwyddo dibenion eich elusen; Nid oes ganddynt unrhyw reolau eraill ar sut y gellir eu defnyddio.

Mae gan y rhan fwyaf o ddogfennau llywodraethu gymal diddymu. Dilynwch y rheolau yng nghymal diddymu eich elusen.

Os nad oes gan eich elusen gymal diddymu

Yn yr amgylchiadau hyn, gall ymddiriedolwyr y rhan fwyaf o elusennau wario arian cyffredinol eu helusen mewn ffyrdd sy’n hyrwyddo dibenion yr elusen. Ond gwiriwch y ddogfen lywodraethol ac os nad ydych yn siŵr a yw eich dogfen lywodraethol yn caniatáu ichi wneud hyn, mynnwch gyngor proffesiynol.

Gallwch hefyd drosglwyddo arian ac asedau eich elusen i elusen arall:

• os yw’ch dogfen lywodraethol yn darparu pŵer trosglwyddo addas, gallwch ddefnyddio, neu
• os yw gwneud hynny’n hyrwyddo dibenion eich elusen

Darllenwch ganllawiau ynghylch trosglwyddo asedau elusennol. Mae hyn yn esbonio pwerau trosglwyddo a dogfennau trosglwyddo.

Mathau eraill o arian

Efallai mai dim ond arian cyffredinol sydd gan eich elusen.

Os oes gan eich elusen fathau eraill o arian, rhaid i chi ddilyn y broses gywir ar gyfer delio â nhw. Er enghraifft:

• arian grant heb ei wario – gwiriwch a oes unrhyw gyfarwyddiadau yn y contract ynglŷn â beth i’w wneud gyda chronfeydd sydd heb eu gwario. Os nad oes un, cysylltwch â’r rhoddwr grantiau
• arian o apeliadau codi arian – os oeddech yn rhedeg apêl at ddibenion penodol ac nad oeddech wedi cyrraedd eich swm targed neu wedi codi mwy nag yr oedd ei angen arnoch, darllenwch ganllawiau’r Comisiwn ynghylch apeliadau codi arian am gyngor ar y rheolau cyfreithiol sy’n berthnasol i’r mathau hyn o gronfeydd

Gall y rhain fod yn fathau o ymddiriedolaethau arbennig. Gweler yr adran nesaf.

Tir dynodedig, gwaddol parhaol ac ymddiriedolaethau arbennig

Deall a oes gan eich elusen dir dynodedig, neu a yw’n ymddiriedolwr arni, gwaddol parhaol neu ymddiriedolaethau arbennig. Os oes modd, ni allwch gau’ch elusen os nad ydych yn delio â nhw’n iawn.

Mae tir dynodedig yn dir y mae’n rhaid ei ddefnyddio at ddiben penodol eich elusen yn ôl y ddogfen sy’n esbonio sut y mae’n rhaid defnyddio’r tir. Er enghraifft, eiddo y mae’n rhaid ei ddefnyddio fel tir hamdden.

Mae gwaddol parhaol yn eiddo y mae’n rhaid i’ch elusen ei gadw yn hytrach na’i wario. Mae eiddo a roddir i’ch elusen y mae’n rhaid ei ddefnyddio at ddiben penodol (fel tir dynodedig) yn un enghraifft o waddol parhaol. Un arall yw arian neu asedau eraill a roddir i’ch elusen i’w buddsoddi lle mai dim ond yr incwm buddsoddi y gellir ei wario.

Ymddiriedolaeth arbennig yw arian neu asedau y mae’n rhaid i’ch elusen eu defnyddio at ddibenion penodol sy’n gulach na dibenion eich elusen. Gall gwaddol parhaol fod yn ymddiriedolaeth arbennig ond nid bob amser.

Darllenwch ein canllawiau trosglwyddo asedau elusennol to understand how to deal correctly with designated land, permanent endowment or special trusts.

Check if you can use legal powers to spend o gronfa waddol barhaol, er enghraifft os yw ei gwerth yn fach.

Tir ac adeiladau

Gwaredwch unrhyw dir y mae eich elusen yn berchen arno neu’n terfynu unrhyw les lle rydych yn rhentu tir. Rhaid i chi gydymffurfio â y rheolau ar waredu tir elusennol.

Buddsoddiadau

Gallwch werthu buddsoddiadau, a mathau eraill o asedau, neu eu trosglwyddo i elusen arall os oes gennych y pŵer i wneud hyn. Darllenwch ganllawiau ynghylch trosglwyddo asedau elusennol.

Elusennau cysylltiedig

Gwiriwch a yw eich elusen wedi cysylltu elusennau. Os ydyw, a’ch bod yn penderfynu cau eich elusen, bydd angen i chi wneud cais i’r Comisiwn to bring that linking to an end.

Dywedwch wrth yr elusennau cysylltiedig bod y cyswllt wedi dod i ben, fel eu bod yn deall beth mae hyn yn ei olygu iddyn nhw.

Os ydych am gau unrhyw un o’r elusennau cysylltiedig, rhaid i ymddiriedolwyr pob elusen wneud hynny ar wahân.

Darllenwch ganllawiau ynghylch elusennau cysylltiedig.

Caewch eich elusen. Mae’n rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn Elusennau eich bod wedi cau.

Pan fyddwch chi’n dweud wrth y Comisiwn, bydd angen i chi ddweud wrthym beth rydych chi wedi’i wneud gyda, er enghraifft, asedau eich elusen. Ni fyddwn yn gofyn i chi gyflwyno cyfrifon terfynol ond gwnawn hyn os yw’ch dogfen lywodraethol yn gofyn am hynny.

Bydd angen i chi ddilyn y weithdrefn cau gywir ar gyfer eich elusen. Mae hyn yn dibynnu ar strwythur eich elusen.

Darllenwch yr adran nesaf isod:

2. Cau elusen anghorfforedig

Mae ymddiriedolaethau neu gymdeithasau anghorfforedig yn elusennau anghorfforedig.

Mae’r adran hon ar gyfer elusennau anghorfforedig sydd wedi penderfynu cau oherwydd, er enghraifft, ni fyddant yn codi arian mwyach.

Os ydych yn cau eich elusen oherwydd eich bod wedi uno ag elusen arall neu wedi newid strwythur, sgipiwch i adran 5 isod.

Close yr elusen

Yn gyntaf, fel ymddiriedolwyr, gwnewch eich penderfyniad i gau’r elusen a chynnwys eich aelodau (os oes gan eich elusen aelodau) os yw’ch dogfen lywodraethol yn dweud bod yn rhaid i chi.

Darllenwch y canllawiau yn adran 1 uchod am wneud eich penderfyniad a dirwyn materion yr elusen i ben.

Yna, rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn Elusennau eich bod wedi cau.

Byddwn yn tynnu eich elusen oddi ar y gofrestr elusennau, a byddwn yn rhoi’r gorau i ysgrifennu atoch - er enghraifft i ffeilio ffurflenni blynyddol.

Bydd angen i chi ddweud wrthym:

• Pam mae’r elusen wedi cau
• a oes angen caniatâd y Comisiwn Elusennau arnoch i ddirwyn i ben
• gwerth asedau eich elusen pan wnaethoch y penderfyniad i gau - a beth ddigwyddodd i’r asedau pan wnaethoch gau’r elusen
• p’un a wnaethoch chi drosglwyddo unrhyw un o asedau eich elusen i elusennau eraill cyn i chi gau, ac os felly, eu henwau a’u rhifau cofrestru
• sut roedd trosglwyddo asedau’ch elusen yn cydymffurfio â rheolau yn eich dogfen lywodraethol
• os oedd gan eich elusen arian grant neu roddion at ddibenion penodol a sut rydych wedi delio â nhw
• a oedd gan eich elusen waddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig. Os gwnaeth hynny, pa elusen neu elusennau y gwnaethoch eu trosglwyddo iddynt (rhowch eu henwau a’u rhifau cofrestru) a chadarnhau eu bod wedi cael eu trosglwyddo i’r elusen sy’n derbyn fel ymddiriedolwr i’w dal ar yr un ymddiriedolaethau
• os yw’n berthnasol, cadarnhewch a wnaethoch ddefnyddio pwerau cyfreithiol i wario cronfa waddol barhaol

Defnyddiwch y ffurflen cau elusennau ar-lein.

Os ydych wedi cofrestru fel elusen gyda CThEM, bydd angen i chi ddweud wrth CThEM eich bod wedi cau.

3. Cau cwmni elusennol

Cyfraith cwmni yn berthnasol i gau cwmnïau elusennol. Deall beth yw’r rheolau hyn.

Cau’r elusen

Yn gyntaf, fel ymddiriedolwyr, gwnewch eich penderfyniad i gau’r elusen a chynnwys eich aelodau os yw’ch dogfen lywodraethol yn dweud bod yn rhaid i chi.

Darllenwch y canllawiau yn adran 1 uchod ynghylch gwneud eich penderfyniad a dirwyn materion yr elusen i ben.

Gwneud cais i dynnu’n wirfoddol o’r gofrestr cwmnïau

Yn gyntaf, rhaid i chi wneud cais i Tŷ’r Cwmnïau i dynnu eich cwmni elusennol oddi ar y gofrestr cwmnïau.

Ni allwch ond - o dan gyfraith cwmnïau – wneud cais i Dŷ’r Cwmnïau os, yn ystod y 3 mis diwethaf, nad yw’ch cwmni elusennol wedi cymryd unrhyw gamau heblaw’r rhai sy’n angenrheidiol i’w gau a dirwyn ei faterion i ben.

Mae cwmni yn rhoi’r gorau i fodoli yn awtomatig pan gaiff ei dynnu oddi ar gofrestr y cwmnïau.

Dwedwch wrth y Comisiwn Elusennau

Unwaith y bydd y cwmni elusennol wedi’i dynnu o’r gofrestr cwmnïau, rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn Elusennau.

Byddwn yn tynnu eich elusen oddi ar y gofrestr elusennau, a byddwn yn rhoi’r gorau i ysgrifennu atoch - er enghraifft i ffeilio ffurflenni blynyddol.

Bydd angen i chi ddarparu gwybodaeth benodol.

• Dywedwch wrthym pam fod yr elusen wedi cau.
• Cadarnhewch fod eich elusen wedi cael ei thynnu oddi ar gofrestr y cwmnïau.
• Dywedwch wrthym werth asedau eich elusen pan wnaethoch y penderfyniad i gau - a beth ddigwyddodd i’r asedau pan wnaethoch gau’r elusen.
• Dywedwch wrthym a wnaethoch chi drosglwyddo unrhyw un o asedau eich elusen i elusennau eraill cyn i chi ei chau. Os gwnaethoch hynny, rhowch eu henwau a’u rhifau cofrestru.
• Dywedwch wrthym sut y bu trosglwyddo asedau’ch elusen yn cydymffurfio â rheolau yn eich dogfen lywodraethol.
• Dywedwch wrthym os oedd eich elusen yn ymddiriedolwr gwaddolaeth barhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig.
• Os oedd, dywedwch wrthym pa elusen neu elusennau y gwnaethoch eu trosglwyddo iddynt (rhowch eu henwau a’u rhifau cofrestru) a chadarnhewch eu bod wedi cael eu trosglwyddo i’r elusen sy’n derbyn fel ymddiriedolwr i’w dal ar yr un ymddiriedolaethau.
• Os yw’n berthnasol, dywedwch wrthym os ydych wedi defnyddio pwerau cyfreithiol i wario unrhyw gronfa waddol barhaol.
• Dywedwch wrthym os oedd gan eich elusen arian grant neu roddion at ddibenion penodol a sut rydych chi wedi delio â nhw.

Defnyddiwch y ffurflen cau elusennau ar-lein.

Os ydych wedi cofrestru fel elusen gyda CThEM, bydd angen i chi ddweud wrth CThEM eich bod wedi cau.

4. Cau Sefydliad Corfforedig Elusennol (CIO)

Mae’r adran hon ar gyfer CIOs sydd wedi cau’n wirfoddol. Er enghraifft, oherwydd bod yr ymddiriedolwyr wedi penderfynu peidio â chodi rhagor o arian.

Nid yw’r canllawiau hyn yn berthnasol os yw’ch CIO wedi uno â CIO arall gan ddefnyddio’r camau cyfreithiol a nodir yn ein canllawiau am uno CIOs.

Gwneud Penderfyniadau

Yn gyntaf, fel ymddiriedolwyr, gwnewch y penderfyniad i gau.

Yna mae’n rhaid i’r aelodau basio penderfyniad. Gall hyn fod naill ai:

• gan fwyafrif o 75% o’r rhai sy’n pleidleisio mewn cyfarfod cyffredinol
• heb bleidlais os nad oes gwrthwynebiad i’r cwestiwn a ofynnwyd i’r cyfarfod
• drwy gytundeb unfrydol yr aelodau (os na chynhelir cyfarfod)

Os gwneir y penderfyniad mewn cyfarfod cyffredinol, rhaid i chi roi rhybudd o ddim llai na 14 diwrnod clir i bawb sydd â hawl i bleidleisio, oni bai bod aelodau pleidleisio yn cytuno nad oes angen rhybudd.

Os byddwch yn rhoi hysbysiad, rhaid iddo gynnwys geiriad y penderfyniad arfaethedig.

Os yw’ch CIO yn SCO sylfaen, eich ymddiriedolwyr yw’r unig aelodau o’r elusen. Mae’n rhaid i chi basio penderfyniad yr aelodau ar wahân o hyd.

Nawr, deallwch pa gamau y mae angen i chi eu cymryd i ddirwyn materion y CIO i ben. Er enghraifft, ynghylch talu neu setlo ei ddyledion a delio ag unrhyw asedau sydd ganddo. Darllenwch y canllawiau yn adran 1 uchod.

Datganiad ###Ymddiriedolwr

Ar ôl gwneud y penderfyniad i gau a phasio penderfyniad yr aelodau, rhaid i’r ymddiriedolwyr wneud datganiad:

• unrhyw ddyledion a rhwymedigaethau eraill y CIO wedi eu setlo neu fel arall wedi cael eu darparu ar eu cyfer yn llawn
• yn dweud sut mae unrhyw asedau (gan gynnwys tir neu eiddo) wedi cael eu cymhwyso neu i’w defnyddio cyn cau

Gwneud cais i’r Comisiwn

Danfonwch i’r Comisiwn:

• Benderfyniad eich aelodau
• Eich datganiad ymddiriedolwr

Bydd angen i chi hefyd gadarnhau i ni:

• nad oes unrhyw ddiddymwr yn gweithredu dros y CIO
• eich bod yn gweithredu ar ran yr ymddiriedolwyr neu’r mwyafrif ohonynt
• eich bod wedi dilyn yr union drefn fel y nodir yng nghyfansoddiad eich elusen

Defnyddiwch y ffurflen cau elusen ar-lein.

Unwaith y byddwch wedi gwneud eich cais, ni ddylai’r ymddiriedolwyr:

gymryd unrhyw gamau ac eithrio’r rhai sy’n hanfodol i gau’r elusen ac a ganiateir gan Reoliadau CIO (Ansolfedd a Diddymu) 2012 - yn wynebu unrhyw ddyledion neu rwymedigaethau

Rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn os bydd amgylchiadau’r CIO, ar ôl gwneud y cais, yn newid. Er enghraifft:

• rydych am dynnu’r cais yn ôl
• bod y CIO wedi derbyn unrhyw eiddo, er enghraifft rhoddion

Mae’n rhaid i chi dynnu’ch cais yn ôl yn ystod y cyfnod hwn os, er enghraifft:

• penodi gweinyddwr ar gyfer y CIO
• deiseb yn cael ei chyflwyno yn y llys am ddirwyn y CIO i ben

Rhoi rhybudd

O fewn 7 diwrnod ar ôl anfon eich cais i’r Comisiwn, rhaid i’r ymddiriedolwyr roi rhybudd ohono. Mae’n rhaid i’r hysbysiad gynnwys:

• y dyddiad y gwnaethoch gais i’r Comisiwn
• enwau’r ymddiriedolwyr a wnaeth y cais

Mae’n rhaid i’r hysbysiad gael ei roi i bob un o’r CIO:

-aelodau -cyflogeion - ymddiriedolwyr (oni bai eu bod yn ymwneud â gwneud y cais)

Gallwch chi gyflwyno’r hysbysiad neu ei anfon yn y post; Ni allwch ei e-bostio.

Bydd y Comisiwn yn cyhoeddi hysbysiad ar eich cofnod cofrestr yn nodi ei fod wedi derbyn eich cais.

Yn amodol ar unrhyw sylwadau neu sylwadau a dderbyniwn, byddwn yn tynnu’r CIO oddi ar y gofrestr ar ôl 3 mis.

Yna rhaid i’r Comisiwn gyhoeddi hysbysiad yn nodi dyddiad y dileu.

Mae CIO yn rhoi’r gorau i fodoli’n awtomatig pan gaiff ei dynnu oddi ar y gofrestr.

After cau

Os ydych wedi cofrestru fel elusen gyda CThEM, bydd angen i chi ddweud wrth CThEM eich bod wedi cau .

5. Cau o ganlyniad i uno neu newid strwythur

Mae’r adran hon ar gyfer elusennau sy’n cau oherwydd eu bod wedi uno ag elusennau eraill, neu eu bod wedi newid strwythur.

Os yw’ch CIO wedi uno â CIO arall gan ddefnyddio y camau cyfreithiol a nodir yn ein canllawiau, nid oes angen i chi ddweud wrthym ar wahân bod eich elusen wedi cau. Nid yw’r canllawiau hyn yn berthnasol i chi.

Fel rhan o’r broses o uno neu newid strwythur, byddwch wedi trosglwyddo asedau a rhwymedigaethau eich elusen i:

• yr elusen rydych chi’n uno â hi, neu
• yr elusen rydych chi wedi’i sefydlu yn y strwythur newydd

Yn y canllawiau hyn, gelwir yr elusen hon yn ‘elusen sy’n derbyn’.

Os nad ydych yn siŵr am hyn, darllenwch ein canllawiau ar uno neu newid strwythur.

Unwaith y byddwch wedi:

• trosglwyddo eich holl asedau a rhwymedigaethau i’r elusen sy’n derbyn
• ymdrin yn briodol ag unrhyw waddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig
• ymdrin yn briodol â chofnodion eich elusen, er enghraifft drwy drosglwyddo cofnodion perthnasol i’r elusen sy’n derbyn

Gallwch gau eich elusen.

Fel ymddiriedolwyr, gwnewch y penderfyniad i gau:

• cydymffurfio â’r rheolau yn eich dogfen lywodraethol
• Cynnwys eich aelodau os oes gan eich elusen aelodau ac mae eich dogfen lywodraethol yn dweud bod yn rhaid i chi
• Os yw’ch elusen yn gwmni elusennol, rhaid i chi gydymffurfio â gofynion Tŷ’r Cwmnïau. Darllenwch adran 3 uchod
• os yw eich elusen yn SCE ac, er enghraifft, rydych wedi uno ag elusen anghorfforedig neu gyda chwmni elusennol, rhaid i chi gydymffurfio â’r gofynion a nodir yn adran 4 uchod

Then, rhaid i chi ddweud wrth y Comisiwn Elusennau eich bod wedi cau.

Byddwn yn tynnu eich elusen oddi ar y gofrestr elusennau, a byddwn yn rhoi’r gorau i ysgrifennu atoch - er enghraifft i ffeilio ffurflenni blynyddol.

Bydd angen i chi ddweud wrthym:

• os yw eich elusen yn cau o ganlyniad i uno neu newid strwythur
• enw a rhif cofrestru’r elusen sy’n derbyn gwerth asedau eich elusen pan wnaethoch y penderfyniad i gau
• os oedd gan eich elusen arian grant neu roddion at ddibenion penodol a sut rydych wedi delio â nhw
• lle rydych wedi newid strwythur, bod dibenion yr elusen sy’n derbyn yr un fath â dibenion eich elusen
• lle rydych wedi uno, pa bŵer a ddefnyddiwyd gennych, neu’n cadarnhau bod trosglwyddo asedau eich elusen i’r elusen sy’n derbyn yn hybu dibenion eich elusen
• lle rydych wedi uno a lle bo dibenion yr elusen sy’n derbyn yn ehangach na dibenion eich elusen, y bydd yr elusen sy’n derbyn yn dal ac yn cymhwyso cronfeydd eich elusen yn unol â dibenion eich elusen, nid dibenion ehangach yr elusen sy’n derbyn - oni bai bod y pŵer a ddefnyddiwyd gennych yn caniatáu hyn os oedd gan eich elusen waddol parhaol neu os oedd yn ymddiriedolwr arno, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig
• os gwnaeth hynny, cadarnhewch a yw’r rhain wedi cael eu trosglwyddo i’r elusen sy’n derbyn ac y bydd yn eu dal ar eu hymddiriedolaethau presennol
• os ydych wedi derbyn yr holl awdurdod y Comisiwn Elusennau yr oedd ei angen arnoch fel rhan o drosglwyddo asedau eich elusen
• os ydych wedi defnyddio datganiad breinio cyn uno i drosglwyddo asedau eich elusen
• os bydd yr elusen sy’n derbyn neu wedi cofrestru’r uniad ar y gofrestr o elusennau cyfunol. Mae hyn hefyd yn berthnasol os ydych wedi newid strwythur. Darllenwch ganllawiau ar cofrestr o elusennau cyfunol

Lle mae eich elusen yn gwmni elusennol, bydd angen i chi:

• cadarnhau bod eich elusen wedi ei thynnu oddi ar gofrestr y cwmnïau

Defnyddiwch y ffurflen cau elusen ar-lein.

Os ydych wedi cofrestru fel elusen gyda CThEM, mae angen i chi ddweud wrth CThEM eich bod wedi cau.

6. Eich cyfrifoldebau ar ôl i’ch elusen gau

Rhaid i chi gadw cyfrifon yr elusen, a llyfrau a chofnodion. Mae hyn yn cynnwys llyfrau arian parod, anfonebau, derbynebau a chyfriflenni banc. Mae’n rhaid iddynt gael eu cadw am o leiaf 6 blynedd o ddiwedd y flwyddyn ariannol y cawsant eu gwneud ynddi. Os ydych wedi uno neu newid strwythur, gallwch ofyn i’r elusen sy’n derbyn gadw’r cofnodion hyn ar eich rhan.

Chi a’r ymddiriedolwyr eraill sy’n parhau i fod yn gyfrifol am y penderfyniadau a wnaethoch pan oeddech yn y swydd.

Cyhoeddwyd ar 2 Mehefin 2014
Diweddarwyd ddiwethaf ar 7 Mawrth 2024 + show all updates

1. 7 Mawrth 2024

   Guidance updated to reflect changes introduced by the Charities Act 2022.

2. 2 Mehefin 2014

   First published.